Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Legnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2013 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Solecka

Protokolant: Klaudia Treter

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2013 r. w Legnicy

sprawy z wniosku P.H.U. G. S. w L.

przy udziale osób zainteresowanych: A. B., G. D., K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o odstąpienie od wymierzenia składek na ubezpieczenia społeczne dot. A. B., G. D. i K. W.

na skutek odwołania P.H.U. G. S. w L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 27 lipca 2012 roku

znak (...), (...), (...)

zmienia decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.z dnia 27 lipca 2012 roku znak (...), (...), (...)w ten sposób, że ustala iż wnioskodawca P.H.U. G. S. w L.nie ma obowiązku zadeklarowania składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za ubezpieczonych: A. B., G. D., K. W.za okresy i od kwot wskazanych w tych decyzjach.

Sygn. akt VU 1663/12

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 27 lipca 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne dla pracowników płatnika składek PHU G. S., tj. dla:

1)  A. B. za okresy: od grudnia 2008r. do marca 2009r.,

2)  G. D. za okresy: od września 2007r. do marca 2009r.,

3)  K. W. za okresy: od września 2007r. do marca 2009r.,

W uzasadnieniu powyższych decyzji wskazał, że płatnik składek we wskazanych okresach nie przyjął do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia kwot przychodów uzyskanych z tytułu świadczeń w naturze w postaci udostępnienia lokalu mieszkalnego, w wysokości kosztów udokumentowanych rachunkami.

W odwołaniach od powyższych decyzji płatnik składek zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez błędne uznanie, że opłacone przez płatnika koszty noclegów pracowników stanowią u nich przychód z nieodpłatnych świadczeń, podczas gdy koszty tych noclegów są bezpośrednio związane z czynnościami służbowymi wykonywanymi przez pracownika i nie mogą być uznane za świadczenie na jego rzecz, a w rezultacie nie powodują po jego stronie przychodu. Wnosił o uchylenie decyzji, umorzenie postępowania w sprawie oraz zasądzenie kosztów sądowych według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że co do zasady, każde świadczenie otrzymane przez pracownika w związku z pozostawaniem w stosunku pracy, bez względu na źródło finansowania, zaliczane jest do jego przychodu ze stosunku pracy, chyba że jest to świadczenie zwolnione z opodatkowania, Jednak należy mieć na uwadze, iż w wypadku pokrycia kosztów noclegu bezpośrednio przez pracodawcę na podstawie faktury, wydatek taki nie stanowi przychodu po stronie pracownika, gdyż pracownik nie uzyskuje żadnej korzyści osobistej z tego tytułu. Poniesiony przez pracodawcę wydatek związany jest z bezpośrednim wykonywaniem zadań służbowych przez pracownika, a nie osiąganiem jakichkolwiek innych korzyści osobistych.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wnosił o ich oddalenie podtrzymując argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Nadto podał, że pracownicy płatnika składek wykonując pracę na budowach na terenie kraju nie przebywali na delegacjach służbowych, nie wypłacano im jakichkolwiek należności przysługujących pracownikom delegowanym.

Zarządzeniem z dnia 11 października 2012r. sprawy zostały połączone do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2013r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych: A. B., G. D., K. W..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

G. S. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług budowlanych na terenie całego kraju. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej zatrudnia pracowników na podstawie umowy o pracę. W treści umów o pracę zawartych z zainteresowanymi: A. B. w dniu 01 października 2008r. , G. D. w dniu 20 sierpnia 2007r. i K. W. w dniu 20 sierpnia 2007r. strony ustaliły, że miejscem pracy pracowników jest teren robót wykonywanych przez firmę. Płatnik składek w ramach zawartych umów jeździł wraz z powyżej wymienionymi pracownikami po terenie całego kraju celem wykonania określonych prac budowlanych.

Zawierając umowy o pracę pracownicy byli poinformowani, że praca będzie wykonywana w różnych miejscowościach w kraju na terenach robót wykonywanych przez firmę płatnika składek. Prace wykonywane były na terenie całego kraju ( G., W., Z., R. ). Pracownicy dowożeni byli do miejsca wykonania pracy przez pracodawcę jego własnym środkiem transportu, pracodawca zapewniał im też nocleg (sam wynajmował i opłacał miejsca noclegowe ). Koszty noclegu podczas przebywania w określonym miejscu wykonywania robót budowlanych pokrywane były bezpośrednio przez pracodawcę na podstawie faktur wystawianych przez firmy świadczące usługi noclegowe. Pracodawca płacił za miejsca hotelowe faktycznie wykorzystane, poza wynagrodzeniem zasadniczym określonym w umowie, G. S. nie wypłacał pracownikom innych należności, w tym związanych z podróżami służbowymi ( diety ), nie ponosił też kosztów posiłków. Wszystkie osoby zainteresowane były zatrudnione na tych samych stanowiskach: monter zabudowy panelowej i wykonywały montaż na terenie szpitalnych sal operacyjnych.

Zainteresowani mieli zapewnione przez pracodawcę noclegi w okresach:

1)  A. B. od grudnia 2008r. do marca 2009r.,

2)  G. D. od września 2007r. do marca 2009r.,

3)  K. W. od września 2007r. do marca 2009r.,

Pracownicy korzystając z hoteli nie mieli żadnych dochodów z tego tytułu, przyjeżdżali już na zapewnione miejsca hotelowe, nie mieli wyboru miejsca, gdyż w tym zakresie wyboru dokonywał pracodawca.

Dowody: - dokumenty w aktach kontroli: umowy o pracę k. 261-263,

- przesłuchanie wnioskodawcy, k. 65v

Płatnik składek nie wliczał kosztów świadczeń w postaci zapewnienia pracownikom noclegów w miejscu wykonywania obowiązków pracowniczych do podstawy wymiaru składkę na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

bezsporne

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania są uzasadnione.

Wskazać na wstępie należy, że Sąd podziela stanowisko organu rentowego, iż zainteresowani w spornych okresach nie pozostawali w podróży służbowej. Również wnioskodawca w trakcie postępowania kontrolnego przed ZUS twierdził, że nie wypłacał pracownikom diet, gdyż nie pozostawali oni w podróży służbowej.

Podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana:

1) poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy,

2) na polecenie pracodawcy,

3) w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania.

Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie, a brak jednej z nich wyklucza zakwalifikowanie pracy świadczonej przez pracownika na rzecz pracodawcy jako podróży służbowej. W niniejszej sprawie w umowach o pracę zainteresowanych wskazano jako miejsce wykonywania pracy teren robót wykonywanych przez firmę. Ze względu na specyfikę przedsiębiorstwa pracodawcy ( wykonywanie robót na terenie całego kraju) oznaczenie w ten sposób miejsca pracy było całkowicie zasadne i odpowiadało rzeczywistemu charakterowi pracy zainteresowanych. W przypadku pracowników wnioskodawcy wykonywanie przez nich pracy w G., czy w Z. było uzależnione od miejsca, w którym pracodawca rozpoczynał realizację swoich zobowiązań. Jest kwestią oczywistą, że w aktualnej sytuacji gospodarczej, jak również w przypadku przedsiębiorstw specjalizujących się w określonym charakterze usług np. górniczych, budowlanych czy montażowych - pracodawca wykonuje zlecenia nie tylko w miejscu będącym siedzibą firmy, ale także w innych, często znacznie oddalonych rejonach. Jednak nadal jest to jego front robót, na którym zatrudnia swoich wykwalifikowanych i doświadczonych pracowników. Nie budzi wątpliwości, że podróż służbowa stanowi nietrwałą zmianę miejsca wykonywania pracy przez pracownika. Według orzecznictwa (wyrok SN z 8.04.1998r., I PKN 24/1998) podróż służbowa charakteryzuje się tym, że: a) stanowi wyjątkowe zjawisko w kompleksie pracowniczych obowiązków; b) jej czas nie może być z reguły racjonalnie wykorzystywany dla wykonywania pracy na rzecz pracodawcy, a w każdym razie pracownik nie jest na ogół - tzn. poza zakresem obowiązku dbałości o dobro pracodawcy (art. 100 § 2 pkt 4 kodeksu pracy) - obowiązany do wykonywania takiej pracy; c) pracownik ma pewną swobodę wyboru godziny wyjazdu (powrotu), środka lokomocji, a niekiedy trasy. Przekładając powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy uznać należało, iż świadczenie pracy w miejscu robót wykonywanych przez firmę było wykonywaniem pracy w stałym miejscem pracy oznaczonym w umowie o pracę. Nie były to z pewnością typowe podróże służbowe stanowiące zjawiska nadzwyczajne, wyjątkowe w kompleksie obowiązków pracownika. W czasie wyjazdów pracownicy byli obowiązani do wykonywania pracy objętej umową, a nadto nie mieli swobody wyboru godziny wyjazdu (powrotu), środka lokomocji, czy trasy.

Należało zatem uznać, że w przypadku pracowników, dla których siedziba Spółki nie jest miejscem świadczenia pracy, ich wyjazdów związanych z wykonywaniem pracy do różnych miejsc na terenie kraju nie można - w świetle przepisów prawa pracy - traktować jako podróży służbowej (delegacji). Tym samym bez znaczenia pozostawały zawarte w treści odwołania wywody na okoliczność zwolnienia z oskładkowania należności związanych z podróżami służbowymi.

Na uwzględnienie natomiast zasługują wywody odwołującego na okoliczność nie osiągania przez zainteresowanych z tytułu zapewnienia im przez pracodawcę noclegów w miejscu wykonywania pracy przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W ocenie Sądu bezpodstawne jest stanowisko organu rentowego, że ponoszone przez pracodawcę koszty noclegu w hotelu na rzecz zatrudnionych na podstawie umowy o pracę zainteresowanych pracowników stanowią dla nich przychód jako świadczenie w naturze podlegające obowiązkowi odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Zgodnie z § l rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm. ) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Co do zasady, każde świadczenie otrzymane przez pracownika w związku z pozostawianiem w stosunku pracy, bez względu na źródło finansowania, zaliczane jest do jego przychodu ze stosunku pracy. Jednak należy mieć na uwadze, iż w wypadku pokrycia kosztów noclegu bezpośrednio przez pracodawcę na podstawie faktury, wydatek taki nie stanowi przychodu po stronie pracownika, gdyż pracownik nie uzyskuje żadnej korzyści finansowej z tego tytułu. Poniesiony przez pracodawcę wydatek związany jest z bezpośrednim wykonaniem zadań służbowych przez pracownika, a nie osiąganiem jakichkolwiek innych korzyści osobistych. Takie stanowisko zajął też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 18 czerwca 2012 r. III SA/Wa 2629/11), gdzie uznał, że „poniesione przez pracodawcę koszty noclegów, które są bezpośrednio związane z czynnościami służbowymi wykonywanymi przez pracownika, nie mogą być uznane za świadczenie na jego rzecz, a w rezultacie nie powodują po jego stronie przychodu”. Wydatek dokonywany przez pracodawcę na pokrycie kosztów pobytu pracownika w hotelu nie jest dla tego pracownika przychodem ze stosunku pracy, jeżeli pobyt w tym hotelu był spowodowany koniecznością wykonywania czynności służbowych poza siedzibą pracodawcy, a jednocześnie poza miejscem zamieszkania pracownika. Niezależnie zatem od tego, czy pracownik przebywa w delegacji służbowej w rozumieniu przepisów prawa pracy, czy też jego wyjazd nie posiada takiego statusu, to pobyt w danym miejscu i ewentualna konieczność noclegu jest wynikiem polecenia pracodawcy i wykonywania czynności na jego rzecz. W ocenie Sądu przychodem ze stosunku pracy byłaby jedynie równowartość noclegu w hotelach lub placówkach o zbliżonym charakterze, jeżeli pobyt w tych miejscach miałby charakter prywatny i nie wiązał się ze świadczeniem pracy. Natomiast wydatki poniesione przez pracodawcę w celu zapewnienia pracownikom noclegu w miejscu wykonywania pracy nie mają związku z celami osobistymi pracowników, a wyłącznie z celami służbowymi.

Zasadnicze znaczenie ma ustalenie, czy po stronie pracownika wystąpiło przysporzenie majątkowe w postaci wartości noclegu sfinansowanego przez pracodawcę. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego "przysparzać" to "powiększyć liczbę czegoś lub sprawić coś", zatem przysporzeniem majątkowym jest działanie zwiększające wartość majątku pracownika. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie ze względu na zapisy umowy o pracę i powierzenie pracownikom obowiązków na określonym w umowie obszarze działalności firmy - poza miejscem ich zamieszkania - nie można przyjąć, iż po stronie zainteresowanych powstawał przychód w postaci wartości noclegu. Podnieść należy, iż zgodnie z przepisem art. 22 kp pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Przepisy prawa pracy nie nakładają na pracownika obowiązku ponoszenia za pracodawcę wydatków związanych ze świadczeniem pracy. Wszystkie koszty związane ze świadczeniem pracy przez pracownika są pokrywane przez pracodawcę. Do takich kosztów z całą pewnością należą wydatki związane z zapewnieniem noclegu w miejscu wykonywania pracy zgodnie z zapisami umowy o pracę - oddalonym od siedziby pracodawcy a jednocześnie znajdującym się poza miejscem zamieszkania pracownika. Zdaniem Sądu zapłata przez pracodawcę kosztu noclegu pracownika wykonującego swe obowiązki w miejscu określonym w umowie o pracę (poza siedzibą firmy oraz miejsca zamieszkania pracownika) stanowi racjonalny wydatek firmy związany z realizacją określonych celów gospodarczych. Wydatek ten ponoszony w interesie pracodawcy, stanowiący koszt działalności gospodarczej poniesiony w celu osiągnięcia przychodów firmy nie może być uznany za element przychodu pracownika. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do paradoksalnego wniosku, iż wartość związanych z obowiązkami pracownika wydatków pracodawcy w postaci m.in. materiałów biurowych, zużytego prądu, wydatków związanych z eksploatacją samochodu służbowego itp. powinna być proporcjonalnie przypisywana do przychodów pracowników z tytułu stosunku pracy - jako nieodpłatne świadczenie otrzymane przez pracowników ( tak WSA w Warszawie w cytowanym wyżej wyroku z dnia 18 czerwca 2012r. ).

W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, iż wydatki poniesione w przedmiotowej sprawie jako wynikające z realizacji zawartych z pracownikami umów o pracę, w których wskazano wprost miejsce świadczenia pracy (poza siedzibą firmy oraz poza miejscem zamieszkania pracownika) są ściśle związane z realizacją przepisów kodeksu pracy, z których wynika, iż pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Z tych też powodów wskazać należy, iż wartość wydatków związanych z zapewnieniem noclegu pracownikom działającym w interesie pracodawcy, w ramach określonych warunków umowy o pracę - nie mogła być uznana za część przychodów pracowników z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Tym samym sporne świadczenia nie stanowiły faktycznego przysporzenia majątkowego tj. powiększenia wartości netto majątku pracownika, a jedynie równoważyły skutki zwiększonych kosztów wykonywania pracy poza miejscem zamieszkania. Są to zatem tego rodzaju przysporzenia, które nie wywierają skutków w sferze obowiązków pracodawcy związanych z ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym. W konsekwencji nie stanowią one podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w oparciu o § 1 cytowanego rozporządzenia MPIPS z 18 grudnia 1998 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że ustalił, iż wnioskodawca nie ma obowiązku zadeklarowania składek na społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za ubezpieczonych A. B., G. D. i K. W. za okresy i od kwot wskazanych w zaskarżonych decyzjach.