Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Legnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2014 r. w Legnicy

sprawy z wniosku D. D.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W.

o odstąpienie od zobowiązania do zwrotu nienależnie pobranej emerytury rolniczej

na skutek odwołania D. D.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W.

z dnia 22 listopada 2013 roku

znak (...)

zmienia decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W. z dnia 22 listopada 2013 roku znak (...) w ten sposób, iż ustala że wnioskodawczyni D. D. nie ma obowiązku zwrotu pobranej emerytury rolniczej za okres od 08 kwietnia 2009 roku do 30 września 2013 roku w kwocie 43.096, 43 złotych.

Sygn. akt VU 1755/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 listopada 2013 r. znak (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W. zobowiązał D. D. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w kwocie 30.486,82 zł za okres od 1 października 2010 r. do 30 września 2013 r. Podał, że w toku postępowania o przyznanie prawa do emerytury rolniczej ubezpieczona nie poinformowała organu rentowego, iż w okresie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, który został uwzględniony przy ustalaniu prawa do przedmiotowego świadczenia, podlegała ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia w (...) Spółdzielnia (...) w L.. Wyjaśnił, że po wyłączeniu wskazanych okresów, wnioskodawczyni nie legitymowała się stażem ubezpieczeniowym w wymiarze wymaganym do przyznania na jej rzecz prawa do emerytury rolniczej, którą pobierała w okresie od 8 kwietnia 2009 r. do 30 września 2013 r. Jednocześnie, z uwagi na cenzurę czasowa określoną w art. 138 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. i emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, organ rentowy odstąpił od żądania zwrotu świadczeń pobranych nienależnie w okresie od 8 kwietnia 2009 r. do 30 września 2010 r. w wysokości 12.609,61 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła D. D. domagając się jej zmiany poprzez odstąpienie od zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Wskazała, że w jej ocenie uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej podlegał zarówno okres zatrudnienia w (...) Spółdzielnia (...) w L., jak też okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W. wniósł o jego oddalenie podtrzymując treść zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 16 stycznia 1969 r. do 31 grudnia 1982 r. D. D. (ur. (...)) pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców, B. F. i A. F. położonym w G., gmina M. o powierzchni 5,9055 ha.

Dowód: akta ubezpieczeniowe: t. I: zaświadczenie z dnia 16.03.2009r., k. 10, 11.

W okresie od dnia 6 czerwca 1973 r. do dnia 30 czerwca 1990 r. D. D. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Spółdzielnia (...) w L..

Dowód: akta ubezpieczeniowe: t. II: świadectwo pracy z dnia 30.06.1990r., k. 53-54.

Decyzją z dnia 23 kwietnia 2009 r. znak (...)Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w W. przyznał D. D. bezterminowe prawo do emerytury rolniczej od dnia 8 kwietnia 2009 r. w wysokości 793,51 zł brutto. Przy ustalaniu prawa do świadczeniu uwzględniono m.in. okres pracy wnioskodawczyni w gospodarstwie rolnym rodziców od 16 stycznia 1969 r. do 31 grudnia 1982 r.

Świadczenie przyznane wnioskodawczyni było kolejnymi decyzjami przeliczane.

/okoliczności bezsporne/

Pismem z dnia 29 sierpnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zwrócił się do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówka Terenowa w L. o udzielenie informacji czy ubezpieczona ma prawo do emerytury rolniczej z wyłączeniem okresów ubezpieczenia społecznego w celu ustalenia uprawnień do emerytury na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W nawiązaniu do powyższego, pismem z dnia 12 września 2013 r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówka Terenowa w L. zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. o udzielenie informacji na jakie okresy pracy zawodowej zostały złożone dokumenty przy ubieganiu się o emeryturę pracowniczą przez D. D..

W odpowiedzi, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. poinformował, że do wniosku o przyznanie prawa do emerytury ubezpieczona załączyła m.in. świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 1990 r. dotyczące zatrudnienia od dnia 6 czerwca 1973 r. do dnia 30 czerwca 1990 r. w (...) Spółdzielnia (...) w L., co skutkowało wydaniem decyzji opisanej w części wstępnej niniejszego uzasadnienia.

Dowód: akta ubezpieczeniowe: t. II: pismo z dnia 29.08.2013r., k. 44; pismo z dnia 12.09.2013r., k. 45; pismo z dnia 01.10.2013r., k. 47.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie D. D. zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. W myśl ust. 2 tego przepisu, za nienależnie pobrane świadczenia uważa się:

1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata (ust. 4).

Na gruncie niniejszej sprawy bezspornym było, że w okresie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 16 stycznia 1969 r. do 31 grudnia 1982 r., który został uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej, D. D. podlegała ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia w(...) Spółdzielnia (...) w L.. Poza sporem pozostawało również i to, że w okresie od 8 kwietnia 2009 r. do 30 września 2013 r. na rzecz ubezpieczonej wypłacono emeryturę rolniczą w łącznej kwocie 43.096,43 zł.

Okolicznością sporną, wymagającą ustalenia Sądu było natomiast to, czy wypłacona na rzecz wnioskodawczyni kwota 43.096,43 zł stanowi świadczenie nienależnie pobrane w rozumieniu art. 138 ustawy emerytalnej.

Rozstrzygając spór, jaki zaistniał na gruncie przedmiotowej sprawy należało przede wszystkim wyjaśnić, że nieuzasadnione jest twierdzenie ubezpieczonej, iż przy ustalaniu prawdo emerytury rolniczej uwzględnieniu podlegał zarówno okres zatrudnienia w (...) Spółdzielnia (...) w L., jak też okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Jak wynika bowiem z art. 24 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291) emerytura rolnicza składa się z części składkowej i części uzupełniającej. W myśl art. 25 ust 1 i ust. 2 tej ustawy, część składkową ustala się przyjmując po 1% emerytury podstawowej za każdy rok podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, z uwzględnieniem ust. 2-7. Do liczby lat, o których mowa w tym przepisie, dolicza się zaś liczbę lat:

1)podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1990 r.;

2)prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., za który była opłacana składka na Fundusz Emerytalny Rolników;

3)(uchylony);

4)prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym - bez podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu - po ukończeniu 16. roku życia, przypadających przed dniem 1 lipca 1977 r., jednak nie wcześniej niż 25 lat przed spełnieniem warunków nabycia prawa do emerytury rolniczej lub renty inwalidzkiej rolniczej.

Zdaniem Sądu, treść art. 25 ust. 2 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie budzi wątpliwości, że okres podlegania przez D. D. ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia (którego nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej) wyklucza zaliczenie do liczby lat, o których mowa w art. 25 ust. 1 cytowanej ustawy, przypadającego w tym czasie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Po wyłączeniu zaś wskazanych okresów, wnioskodawczyni nie legitymuje się zaś stażem ubezpieczeniowym w wymiarze wymaganym do przyznania na jej rzecz prawa do emerytury rolniczej. W konsekwencji, wypłaconą na rzecz ubezpieczonej w okresie od 8 kwietnia 2009 r. do 30 września 2013 r. kwotę 43.096,43 zł należało uznać za świadczenie nienależne.

Niezależnie od powyższego, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że nienależnie wypłacona na rzecz D. D. emerytura rolnicza nie stanowiła świadczenia nienależnie pobranego w rozumieniu art. 138 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Emerytura rolnicza nie została przyznana wnioskodawczyni na podstawie fałszywych zeznań czy dokumentów. Brak było również podstaw do przyjęcia, że ustalenie prawa do przedmiotowego świadczenia nastąpiło z uwagi na świadome wprowadzenie organu rentowego w błąd przez ubezpieczoną.

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 66 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 j.t.), w zakresie prowadzonej działalności organowi rentowemu przysługują środki prawne właściwe organom administracji państwowej. W opisanej działalności organ rentowy stosuje wiec przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, a w szczególności winien mieć na względzie obowiązek podejmowania niezbędnych kroków do wyjaśnienia stanu faktycznego (art. 7 k.p.a.) oraz obowiązek informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego (art. 9 k.p.a.).

W niniejszej sprawie organ rentowy nie sprostał powyższym obowiązkom. Przede wszystkim, na żadnym etapie postępowania zainicjowanego wnioskiem D. D. z dnia 18 marca 2009 r. (który został rozpatrzony negatywnie) oraz wnioskiem z dnia 14 kwietnia 2009 r. (który został rozpatrzony pozytywnie) o przyznanie na jej rzecz prawa do emerytury rolniczej nie zwrócił się on do ubezpieczonej o udzielenie informacji, czy w okresie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 16 stycznia 1969 r. do 31 grudnia 1982 r. podlegała ona innemu ubezpieczeniu społecznemu. Co istotne, wymóg wskazania tych danych nie wynika z treści oficjalnego formularza wniosku o przyznanie emerytury rolniczej, zaś żadna z regulacji zawartych w art. 138 ustawy emerytalnej nie wskazuje na obowiązek osoby pobierającej świadczenie do systematycznej analizy, czy jest ono wypłacane na jej rzecz prawidłowo i w należytej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 20 czerwca 1995 r., sygn. akt III AUr 191/95).

Oceniając prawidłowość decyzji Prezesa KRUS w W. z dnia 22 listopada 2013 r. nie można pominąć i tej okoliczności, że ubezpieczona na żadnym etapie postępowania nie była informowana, iż okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia wyklucza zaliczenie do liczby lat, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, przypadającego w tym czasie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. W szczególności pouczenia takiego (wśród różnorodnych innych informacji) nie zawierały kierowane do wnioskodawczyni decyzje o przyznaniu i przeliczeniu spornego świadczenia. Z treści odwołania wynikało natomiast, że przecz cały okres pobierania emerytury rolniczej D. D. była subiektywnie przekonana o tym, iż podleganie ubezpieczeniu z tytułu zatrudnienia nie wyklucza uwzględniania do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Skoro zatem organ rentowy przyznał D. D. prawo do emerytury rolniczej wskutek błędu nie wywołanego zachowaniem określonym w art. 138 ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej, to kwota stanowiąca równowartość świadczenia wypłaconego w okresie od 8 kwietnia 2009 r. do 30 września 2013 r. nie podlega zwrotowi na jego rzecz.

Mając na względzie powyższe Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił decyzję Prezesa KRUS w W. z dnia 22 listopada 2013 r. znak (...) w ten sposób, że ustalił, iż wnioskodawczyni nie ma obowiązku zwrotu pobranej emerytury rolniczej za okres od 8 kwietnia 2009 r. do 30 września 2013 r. w kwocie 43.096,43 zł.